DE STAND - ONDERZOEK
De Stand van de
Advocatuur en het Notariaat
4.405
In totaal werken bij de Top 50 van kantoren 4.405 advocaten. Vorig jaar waren dat er 4.323, een groei van 82 oftewel 1,8%.
- 4.4%
Vorig jaar was nog sprake van een afname van 4,4% van de werkgelegenheid bij de Top 50. Over een periode van vijf jaar is de werkgelegenheid bij de Top 50 stabiel.
50
Bij De Brauw werken circa 50 advocaten die niet in Nederland zijn beëdigd, bovenop de 290 Nederlandse advocaten.
Nederlandse
advocatuur 2019
De Brauw Blackstone Westbroek is wederom het grootste advocatenkantoor van Nederland.
De Brauw Blackstone Westbroek heeft 290 in Nederland beëdigde advocaten aan het werk. Dat zijn er tien minder dan vorig jaar, toen het kantoor precies 300 advocaten telde.
De nummer 2, NautaDutilh, sluipt net als vorig jaar dichterbij: nu heeft dat kantoor 277 advocaten in dienst, tegen 275 vorig jaar. Het verschil tussen de koplopers bedraagt dertien advocaten. Loyens & Loeff bezet de derde plaats in de Top 50 met 259 advocaten, en Houthoff plaats vier met 238. De nummers vijf en zes hebben stuivertje gewisseld: AKD klimt met 200 advocaten naar plaats vijf, Stibbe zakt met 179 advocaten naar positie zes. AKD is al langer aan het groeien: ten opzichte van vijf jaar geleden is het kantoor – gemeten naar het aantal advocaten – 15,6% gegroeid.
Allen & Overy (164), Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn (139), Van Doorne (138) en Clifford Chance completeren de Top 10. Qua omvang is de Top 10 vrijwel gelijk gebleven aan die van vorig jaar: nu werken er 2.021 advocaten, vorig jaar waren dat er 2.016. Afgezet tegen 2015 is het verschil groter: toen werkten er 1.898 advocaten bij de Top 10, hetgeen ten opzichte van dat jaar een groei van 6,4% betekent. Wat lager in de Top 50 is een aantal kantoren qua positie behoorlijk gestegen, met drie plaatsen of meer. Dat geldt voor Van Benthem & Keulen, Bird & Bird, Ploum en Cleerdin & Hamer. Tot de dalers behoren Boels Zanders, De Haan, Freshfields Bruckhaus Deringer, Holla, KienhuisHoving en Linklaters. Nieuwkomers in de lijst zijn fusiekantoor La Gro Geelkerken, Hekkelman en Florent. Kantoren die dit jaar uit de Top 50 zijn gevallen zijn Dommerholt, Ekelmans & Meijer en Teekens-Karstens.
Er werd het afgelopen jaar weer druk getransfereerd: de rubriek Nieuwe Uitdaging op Advocatie puilde regelmatig uit. Er was in 2018 echter maar één echte 'teamtransfer’: vijf advocaten – onder wie twee partners – van Clifford Chance stapten per 1 maart 2018 over naar Jones Day Amsterdam om daar de nieuwe Beleggingsfondsen en Vermogensbeheer praktijk te starten. De overstap van het team heeft overigens geen positieve invloed gehad op de positie van Jones Day op de ranglijst: het kantoor zakt van positie 37 naar 49. Absoluut gezien daalde het aantal advocaten bij Jones Day van 40 vorig jaar naar 36 nu.
Snelste groeiers
Vorig jaar noteerde Ploum – voorheen Ploum Lodder Princen – onder meer door het vertrek van een aantal naamgevers van het kantoor nog een daling van 16,7%. Dit jaar heeft het kantoor de weg omhoog weer gevonden: het kantoor ging van 40 naar 52 advocaten, oftewel een groei van liefst 30%.
Snelste groeiers 2015-2019
Gemeten over een periode van vijf jaar laat een aantal kantoren een flinke groei zien. Snelste groeier is Kennedy Van der Laan: het kantoor groeide van 81 advocaten in 2015 naar 103 advocaten nu. De Gouden Zandloper snelste groeier 2015-2019 gaat daarom naar Kennedy Van der Laan. Een aantal jaar achter elkaar was SRK Rechtsbijstand de snelste groeier, maar we hebben besloten deze organisatie dit jaar buiten beschouwing te laten. Eind 2018 werd bekendgemaakt dat eigenaar Nationale Nederlanden stopt met SRK Rechtsbijstand. In januari 2019 werd aangekondigd dat SRK als gevolg daarvan in sterk afgeslankte vorm verder zal gaan, en zich zal gaan richten op de markt van niet-verzekerden.
Kennedy Van der Laan groeide van 81 advocaten in 2015 naar 103 advocaten nu – 27.1%
Van Benthem & Keulen groeide van 58 naar 72 advocaten – 24,1%
Bird & Bird groeide van 58 naar 71 advocaten – 22,4%
HVG Law groeide van 102 naar 121 advocaten – 18,6%
AKD groeide van 173 naar 200 advocaten – 15,6%
NautaDutilh groeide van 243 naar 277 advocaten – 13.9%
41,2%
Over het geheel genomen is 41,2% van de advocaten bij de Top 10 van kantoren vrouw. Dat is een lichte daling ten opzichte van vorig jaar: toen was 42,1% van de advocaten in de Top 10 vrouw. Bij de Top 10 van kantoren werken 832 vrouwelijke en 1189 mannelijke advocaten.
Vrouwelijke advocaten
Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn staat net als in vorige jaren op de eerste plaats als het gaat om de verhouding mannelijke en vrouwelijke advocaten.
Dat gezegd hebbende, is het aantal vrouwelijke advocaten bij het kantoor van de landsadvocaat procentueel wel iets gedaald: dit jaar is 47,5% van de advocaten vrouw, tegenover 49,3% vorig jaar. In 2017 werkten er nog meer vrouwelijke dan mannelijke advocaten bij het kantoor: 51,4% van de advocaten was toen vrouw. NautaDutilh en Houthoff volgen op de voet met 45,8% vrouwelijke advocaten. Loyens & Loeff en Van Doorne zitten beide ook in de buurt van dat percentage. Allen & Overy, Clifford Chance en De Brauw Blackstone Westbroek bungelen onderaan met elk ruim 34% vrouwelijke advocaten.
80
Er zit – als het gaat om de verhouding mannelijke-vrouwelijke partners – amper schot in de zaak: het aantal vrouwelijke partners bij de Top 10 steeg van 78 vorig jaar naar 80 dit jaar. Het aantal mannelijke partners steeg van naar 315 naar 317.
Vrouwelijke partners
Ook voor wat betreft het aantal vrouwelijke partners is Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn sinds jaar en dag lijstaanvoerder: 34,4% van de partners is vrouw.
In absolute aantallen telt Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn elf vrouwelijke partners en 21 mannelijke. Op enige afstand volgen Van Doorne (28,6% van de partners is vrouw) en Allen & Overy (27,6%). Allen & Overy scoort met het aantal vrouwelijke partners op de ranglijst wat beter dan op het lijstje van vrouwelijke advocaten. Onderaan – en velen zullen zeggen ondermaats: Clifford Chance heeft twee vrouwelijke partners en 22 mannelijke, oftewel: 9,1% van de partners is vrouw. AKD, Stibbe, De Brauw Blackstone Westbroek en Loyens & Loeff doen het met percentages tussen 14,5% en 17,5% net wat beter.
Advocaatstagiairs
Sinds jaar en dag staat De Brauw Blackstone Westbroek op de eerste plaats als het gaat om het aantal advocaatstagiairs: dit jaar heeft het kantoor er 106 in dienst.
Er is wel sprake van een vrij stevige daling ten opzichte van vorig jaar, toen er 121 advocaat-stagiairs rondliepen. De daling van de stagiairs bij De Brauw is in lijn met de daling van het aantal Nederlandse advocaten. NautaDutilh staat net als vorig jaar op plaats 2 met 96 advocaat-stagiairs, een daling van één. Houthoff en Loyens & Loeff zijn van positie gewisseld: Houthoff bezet positie 3 met 87 stagiairs. Dat zijn er dertien meer dan vorig jaar. Loyens & Loeff heeft 72 stagiairs, zestien minder dan vorig jaar. In het middenveld valt de opkomst van Dentons Boekel en Ploum op: bij Dentons verdubbelde het aantal stagiairs van negen naar achttien, en bij Ploum van zeven naar veertien. Dalers zijn BarentsKrans (van negentien naar veertien) en Van Benthem & Keulen (van zestien naar twaalf).
Het betreft het bruto maand-salaris, exclusief vakantiegeld en eventuele bonussen
Vorig jaar kreeg de best betaalde 7e jaars advocaat 8.565 bruto per maand, nu is dat 9.047
Bruto salarissen
De Brauw Blackstone Westbroek, Linklaters, Hogan Lovells en Stek zijn de best betalende advocatenkantoren als het gaat om de bruto salarissen van eerste-, vierde- en zevendejaars advocaten.
Het gaat dan om het maandsalaris exclusief vakantiegeld en eventuele bonussen. Verder verdient aantekening dat niet alle kantoren aan dit gedeelte van het onderzoek hebben meegedaan. De Brauw Blackstone Westbroek betaalt aan eerstejaars en vierdejaars advocaten het meest. Eerstejaars krijgen bij het kantoor 4.154 euro bruto, vierdejaars krijgen 6.430 euro bruto en zevendejaars 8.877 euro bruto.
In die laatste categorie betaalt Linklaters iets meer: 9.047 euro. Vorig jaar voerde Linklaters alle lijstjes aan met respectievelijk 4.090, 6.173 en 8.565 euro, al deed De Brauw vorig jaar niet mee aan dit onderdeel van het onderzoek. Bij de zevendejaars verdringt Stek Hogan Lovells van de derde plaats: het kantoor betaalt deze categorie advocaten 8.033 euro bruto per maand.
Meer regionaal opererende kantoren betalen doorgaans wat minder dan de landelijke en internationale kantoren. Over het geheel genomen liggen de bruto salarissen bij de eerstejaars tussen 2.522 en 4.154 euro bruto per maand, bij de vierdejaars tussen 3.587 en 6.230 euro bruto per maand en bij de zevendejaars tussen 5.150 en 9.047 euro bruto per maand. De verschillen zijn aanzienlijk, met name bij de zevendejaars: daar krijgt een advocaat aan de top bruto bijna het dubbele van een advocaat bij het minst betalende kantoor.
Leverage
Toverwoord in de advocatuur: leverage, oftewel de verhouding tussen het aantal advocaten en het aantal partners.
Op plaats 1, net als vorig jaar: Loyens & Loeff met 5,5. Het kantoor heeft 259 advocaten en veertig partners. Elke partner van Loyens & Loeff heeft dus 5,5 advocaat-medewerkers in zijn kielzog. Op plaats twee, vanaf positie zeven: Clifford Chance met 5,2. Het kantoor heeft er een flinke slinger aan gegeven, want vorig jaar bedroeg de leverage 4,1. Elke partner heeft er het afgelopen jaar dus 1,1 advocaat-medewerker bij gekregen. Op plaats drie Houthoff, met eveneens een stijging van de leverage van 4,6 naar 5. Bij Stibbe daalde de leverage van 4,2 naar 3,6. Bij de overige kantoren uit de Top 10 bleef de leverage min of meer gelijk. Ook hier is de vergelijking met het jaar 2015 interessant. Koploper Houthoff had toen een leverage van 6,4. Nummer 2, Loyens & Loeff, had een leverage van 6,2. Bij het kantoor op plaats 10, CMS, stond de teller op 3,9. Nu is dat AKD met een leverage van 2,2. Er is op het punt van de leverage sprake van een slingerbeweging, want kijken we nog weer verder terug, dan ligt de leverage op een vergelijkbaar niveau als dit jaar. In 2011 had koploper Clifford Chance een leverage van 5,4, gevolgd door Loyens & Loeff met 5,4. Toenmalig hekkensluiter CMS had een leverage van 2,8.
Stevige groei: Het Notarieel, Allen & Overy,
Hermans & Schuttevaer, VDB
Dalers: HVG, De Brauw Blackstone Westbroek
669
De werkgelegenheid bij de Top 30 van het notariaat is het afgelopen jaar gedaald van 693 naar 669 (kandidaat-)notarissen.
5
Het Overijsselse notariskantoor Het Notarieel is in 2018 flink gegroeid, met vijf (kandidaat-)notarissen.
70
Loyens & Loeff blijft de dienstverlener met het grootste notariaat: in totaal zijn er 70 (kandidaat-)notarissen werkzaam.
Nederlands
notariaat 2019
Sinds jaar en dag heeft Loyens & Loeff het grootste notariaat van Nederland.
Sinds jaar en dag heeft Loyens & Loeff het grootste notariaat van Nederland. Het kantoor heeft in totaal 70 notarissen, kandidaat-notarissen en toegevoegd notarissen. Ten opzichte van vorig jaar is het totale aantal met twee gegroeid. Houthoff en NautaDutilh volgen op plaats twee en drie met respectievelijk 48 en 42 notarissen.
Grootste ‘pure’ notariskantoren in de top 30 zijn VBC en Het Notarieel. Ze hebben beide 27 notarissen in dienst, waarmee ze de vijfde plaats in de Top 30 bezetten.
De omvang van de werkgelegenheid bij de Top 30 van notariskantoren is – gemeten naar het aantal notarissen – het afgelopen jaar gedaald van 693 naar 669. Tijdens en na de economische crisis hebben veel notarissen het vak verlaten. De ‘war for talent’ is in het notariaat nu in volle hevigheid gaande, maar heeft zich niet vertaald in groei van de grote notariskantoren.
Wederom ter vergelijking: in 2015 bedroeg het aantal notarissen in de Top 30 van notariskantoren 778. Dat is een daling van de werkgelegenheid van 14%.
In de Top 30 zijn – vooral in het middenveld – een aantal positiewisselingen te noteren. Het Notarieel groeide met vijf (kandidaat-)notarissen. Het kantoor stijgt daarmee van positie zeven naar een gedeelde vijfde plaats. Allen & Overy kreeg er het afgelopen jaar vier (kandidaat-)notarissen bij. Hoekstra & Partners en Hermans & Schuttevaer groeiden ook met respectievelijk drie en zes (kandidaat-)notarissen. Onderin de lijst groeide VDB van twaalf naar zestien (kandidaat)notarissen.
Stevige daler is HVG Law.
Dat kantoor zag het aantal (kandidaat-)notarissen dalen van 21 naar zeventien. Het kantoor zakt daarmee van positie tien naar negentien. Bij De Brauw Blackstone Westbroek daalde het aantal (kandidaat-)notarissen met drie. De overige kantoren zijn stabiel, of noteren een lichte stijging of daling van het aantal (kandidaat-)notarissen.
Cumulatief 2019
In de cumulatieve tabel – advocaten en notarissen opgeteld – heeft Loyens & Loeff met 329 advocaten en notarissen de koppositie van De Brauw Blackstone Westbroek (323) overgenomen.
Vorig jaar voerde De Brauw Blackstone Westbroek deze lijst aan. NautaDutilh en Houthoff volgen op plaats drie en vier. Hoewel de cumulatieve tabel over het algemeen redelijk stabiel is, is er dit jaar een aantal redelijk stevige positiewisselingen te noteren: Dentons Boekel, Bird & Bird, Hekkelman en Ploum noteren stijgingen van drie posities of meer. De Haan en Freshfields Buckhaus Deringer geven beide vijf plaatsen prijs op de cumulatieve ranglijst.
