INTERVIEW

De notaris als maatschappelijk werker

Twee generaties op hetzelfde kantoor

Onder het toeziend oog van haar stiefmoeder, notaris Corrie Mols, breidt de Limburgse kandidaat-notaris Violet Mols haar kennis en ervaring uit. Net als haar leermeester wil ze toegankelijk zijn voor cliënten en op een menselijke manier met hun verwachtingen omgaan. Maar ze weet ook: “Je moet nooit je best doen om in andermans voetsporen te treden.”

Door Patricia Jacob | Foto’s: Roel Dijkstra Fotografie

“Mijn achternaam is een nadeel. Ik voel dat sommigen denken: je zit hier omdat je ‘de dochter van’ bent, niét omdat je verstand van zaken hebt,” zegt Violet Mols. “Door me zakelijk op te stellen hoop ik dat ze erop vertrouwen dat het wel goed zit.” “Dat vertrouwen krijg je redelijk snel hoor,” aldus Corrie Mols, haar stiefmoeder. “Voor jou geldt ook wat voor elke starter geldt: zodra mensen merken dat je weet waarover je praat, is er niets meer aan de hand.” Ze werken samen bij Mols Notariaat in Neer, een dorpje bij Venlo. Corrie stuurt als notaris een vierkoppig team aan. Violet begon er twee jaar terug als jurist. Maar sinds 30 augustus 2019 is zij kandidaat-notaris bij het kantoor waar haar vader, Gerard Mols, óók werkt. In de jaren tachtig was hij advocaat, later werd hij hoogleraar straf- en strafprocesrecht bij de Universiteit Maastricht. Bij Mols is hij jurist.

Violets moeder werkte ook als advocaat. Met zoveel juristen in je directe omgeving ligt een juridische carrière voor de hand, toch? Violet: “Mijn ouders hebben opgeteld vijf kinderen. We zijn allemaal ondernemend, maar voor de rest zijn we totaal anders. Een broer heeft een eigen slachthuis, een zus is coach en therapeut. Van de vijf ben ik de enige jurist. Ik ging rechten studeren omdat ik altijd overal het fijne van wil weten; waarom zijn dingen georganiseerd zoals ze zijn? Als je dat wilt weten, moet je op zoek naar de basis. En de basis? Dat is het recht.”

Partijdigheid vs. onpartijdigheid

Violet studeerde Europees recht in Maastricht en deed daarna een master privaatrecht. Vervolgens werkte ze drie jaar bij haar alma mater en onderzocht ze hoe de rechtsbijstand bij het politieverhoor het meest effectief kan zijn. Tijdens haar research begon ze het privaatrecht te missen. “Juridisch vind ik dit rechtsgebied interessanter dan het strafrecht. Er zitten veel kanten aan, ook heel persoonlijke, zoals bij het personen- en familierecht.” Toen ze haar twijfel uitte, vroeg Corrie haar of het notariaat iets voor haar was. Hoewel ze er tegenop zag om weer de boeken in te duiken, begon ze toch aan een studie notarieel recht, die ze combineerde met haar werk als jurist bij Mols. “Ik heb studeren altijd leuk gevonden, maar zag op tegen de tijdsinvestering. Wat de doorslag gaf? Mijn toekomst! Tijdens mijn wetenschappelijke werk kreeg ik het idee dat ik in de praktijk moeite zou hebben met het strafrecht. Volgens mij zou ik het lastig vinden om me vol overtuiging in te zetten voor iemand die iets doms heeft gedaan. Heb je dat gevoel, dan is de strafadvocatuur niets voor je.” Corrie: “Als advocaat word je ingeschakeld als er een strijd is, en kies je partij. De rol van notaris is anders: je probeert conflicten te voorkomen en bent onpartijdig. Een fijnere rol. Ik zou gek worden als ik me dagelijks zou moeten inzetten voor cliënten die er een totaal andere zienswijze op nahouden dan ik. Soms treden we wel op als partijnotaris, bijvoorbeeld bij onenigheid over een boedel. Bij zulke zaken schakelen we vaak Gerard in. Door zijn ervaring als advocaat is hij er meer aan gewend om met een partijdige blik naar zo’n zaak te kijken.”

Sigaren en cognac

Evenals Gerard heeft ook Corrie een stevig cv. Voordat zij in 2016 haar kantoor oprichtte, vervulde zij uiteenlopende notariële rollen en was zij bedrijfsjurist. “Ik vind het vak van notaris leuker. Notarieel recht omvat onder meer privaat-, ondernemings- en belastingrecht. Het is heel breed en daardoor boeiend. De zaken zijn erg afwisselend. Als bedrijfsjurist deed ik meer van hetzelfde: het beoordelen van contracten, governance-checks. Nu begeleid ik bedrijfsoverdrachten of -fusies, stel ik testamenten op of heb ik bijvoorbeeld te maken met boedelkwesties. Geen dag is hetzelfde, óók omdat ik steeds weer andere mensen tegenover me heb.”

Ze heeft gemerkt dat mensen in de loop der jaren anders over notarissen zijn gaan denken. “Vroeger associeerde men notarissen met sigaren en cognac, met een zekere rijkdom. Daardoor dwongen ze een bepaald respect af en stonden ze op een voetstuk. Maar toen de overheid de notaristarieven vrijgaf, maakte de notaris een vrije val. Er kwam marktwerking en de notaris werd ondernemer. Hij belandde in een spagaat. Als bijzonder ambtenaar is hij verplicht om bepaalde werkzaamheden te verrichten, en kunnen mensen soms niet om hem heen. Maar daarnaast is hij ook ondernemer; hij mag er ook iets voor vragen. De tarieven werden onderwerp van discussie. Het idee ontstond dat die tarieven altijd te hoog waren en dat wij ‘zakkenvullers’ waren. Het is soms lastig om een prijs te bepalen die voor alle partijen redelijk is.”

Lage drempel

Sinds de notaris qua statuur is getuimeld, eist de markt ook een andere houding van hem of haar. “Cliënten willen dat je down to earth bent. De notaris van nu moet zich laten zien. De tijd dat hij alleen tevoorschijn kwam als hij een akte moest passeren, is voorbij. Cliënten willen dat je toegankelijk bent.”

En laat dát nou net iets zijn waar ze bij Mols werk van maken. Corrie: “Wat ik aan dit kantoor zo leuk vind is dat mensen hier gewoon binnen komen wandelen, zonder eerst een afspraak te maken. We houden de drempel bewust laag. Als notaris in een dorp heb je een andere functie dan als notaris in de stad. In de stad ben je een van de velen; je bent ‘gewoon’ een werknemer van een bedrijf. Hier ben ik een soort maatschappelijk werker.”

Violet: “Mensen lopen hier met uiteenlopende verwachtingen binnen. Je probeert daar menselijk mee om te gaan. Sommigen moeten gewoon hun verhaal kwijt. Daar proberen we dan tijd voor te maken.” Corrie: “Veel van hun vragen zijn voor ons gesneden koek. Zo kwam een van de buren langs nadat hij zijn huis had verkocht. De koper had de notaris gekozen, maar hij wilde weten of de eindafrekening klopte. Ik keek ernaar en stelde hem gerust.”

Empathisch vermogen

Cliënten verwachten dat het kantoor alle rechtsgebieden in huis heeft; van personen- en familierecht tot ondernemingsrecht. De rolverdeling is duidelijk: Corrie is als notaris eindverantwoordelijk, maar het opstellen van concepten, het verzamelen van stukken en ander voorwerk verdelen ze. “Sommige notarissen leggen het voorwerk neer bij hun ‘werkbijtjes’ en zetten enkel hun handtekening. Zo ben ik niet. Ik wil contact houden met de praktijk,” aldus Corrie.

Hoewel ze elk hun eigen dossiers hebben, werken ze op omvangrijke, complexe dossiers geregeld samen, zoals op het gebied van estate planning. Ze sparren veel en kijken elkaars werk na. Violet vindt het een voordeel dat ze elkaar goed kennen. “Je begrijpt elkaar snel en kunt elkaar goed inschatten.” “Maar het nadeel daarvan is dat je soms te veel commentaar geeft, juist omdat je iemand goed kent,” zegt Corrie. Violet: “Ik vind het juist goed dat ze haar mening geeft. Het is hier toch geen dagopvang? Je werk moet gewoon kloppen. Bovendien leer ik ervan. Ik weet nu hoe ik de omslag naar de praktijk kan maken. Als onderzoeker was ik gewend om altijd tot het gaatje te gaan. In het begin had ik die neiging hier ook. Totdat ik besefte dat je ook te veel info kunt geven.” “Waardoor mensen de draad kwijt kunnen raken,” vult Corrie aan. “Je moet je altijd verplaatsen in de persoon die je tegenover je hebt: waar heeft hij behoefte aan? Vervolgens pas je daar je advisering op aan. Hoe je mensen het best kunt benaderen, leer je door ervaring. Voor ons vak is juridische kennis noodzakelijk, maar een notaris moet ook empathisch vermogen hebben. Weet je wat het is? In onze maatschappij staan veel mensen altijd aan de verkeerde kant wanneer het geluk wordt uitgedeeld. Vaak worden ze aan hun lot overgelaten. Ik wil dat alle mensen die hier binnenkomen voelen dat ik respect voor hen heb. Dat hoop ik te bereiken door goed naar ze te luisteren en me in hen te verplaatsen als ik ze adviseer.”

Vergelijkingsmateriaal

Wil Violet net zo’n betrokken notaris als Corrie worden? “Ik vind het lastig om nu al te zeggen hoe ik me ga ontwikkelen en waar ik zal eindigen. Je moet nooit je best doen om in andermans voetsporen te treden. Dat gaat nooit goed. Het zou immers wel heel toevallig zijn als het pad van een ander gelijk is aan het pad dat jij zelf zou kiezen. Bovendien: ik heb nog geen enkel vergelijkingsmateriaal. Ik ben ook heel benieuwd hoe het er op een ander notariaat aan toegaat. Ik zie mezelf nog wel op een compleet ander kantoor werken: commercieel, middelgroot, misschien in de Randstad.” Corrie: “Wie weet is een uitwisseling met een ander kantoor een idee? De notaris wordt steeds flexibeler. Nu is hij nog ­gebonden aan de gemeente waar hij moet passeren, maar er gaan stemmen op om dat op te heffen. In de toekomst kan Violet zich dus overal vestigen. Toch zou ik het leuk vinden als ze later dit bedrijf overneemt. Dan blijft het in de familie.”